MEYAYA : la una trilingva retejo dediĉita al la iboga'
[AKCEPTEJO] [FOTALBUMO] [ENHAVTABELO] [INDEKSO] [INFORMOJ

antaùa artikolo || rimarkoj pri la skribmaniero || leksikono buiti-a || sekva artikolo
La kreado
de la mondo

meyaya@iboga.org
l'oeuf originel

el la libro "Péril blanc" ( Blanka danĝero ) de René Bureau.
Eldonejoj de l'Harmattan, 1978. 

Kio alkurigis min tien kaj kio forlasigis al mi la kvietan vivon en la pariza universitato ? Ĉiam estis la serĉado de spegulo kie mi, la Blankulo, povu trovi sian aùtentikan rebrilon. Tiufoje ni estis reflektitaj, vi, mi kaj la niaj, en la tualetspegulo taùga por nia komedio.

La Fang-oj de Buiti', kiuj kutimas pri la anatomio kaj la fiziologio, respegulas al ni senkompatan diagnozon, vidinte nian mienon kaj la ridgrimacojn de nia visaĝo.

La klinika ekzameno esprimiĝas laù formo nek ideologia, nek politika, nek psikologia, nek metafizika, sed mita.

Komence Mebeghe', kiu havas nek patron nek edzinon, metis en la origina kaoso globon (ovo aù feto). Estaĵo eliris el ĝi, Nzame'. Li estis sola kaj ploris. Mebeghe' ordonis al li, ke li dispecigu sian propran korpon : la sango elfluota estos la substanco, el kiu aperos la estaĵoj de la tero. Sendifektitan korpon rehavos poste Nzame'. El la ovo poste eliris Ninepone', fratineto de Nzame', sed "tiutempe la aperturoj de ŝia korpo ne estis malfermitaj". La postnaskito, None', finfine naskiĝis. Restis la placento kaj la umbilika ŝnuro. Ili formis duflankan estaĵon : la Evus', kies kontraùa flanko estas Ekurana'. La tri unuaj kreitaĵoj estis tiel flankitaj kvazaù supernombre de kvara neatendita demiurgo katenita al sia ĝemelo siama : tio antaùvidigas malagrablaĵojn ...

Mebeghe' faras la neceson por eviti riskojn de influkonfliktoj. La roloj estas klarigitaj kaj ĉiu estas asignita je restadejo. Estras do Nzame', komisiita por kaùzi la naturon kaj la homon similan al li. En la sama vilaĝo, sed ĉiu en sia kvartalo (aù en sia kvadranto inter du kardinalaj punktoj), vivas Ninepone'  kaj None'. La Evus' vivas en la kvara parto de la spaco : la veprejo. Mebeghe' malpermesas al ili, ke ĉiu transpasu la limojn de sia propra teritorio.

Nzame' komencas do sian laboron por kaùzi la mondon kaj la homaron. Ninepone', kiu estas ĵaluza pro la superrangeco de sia plejaĝa frato, profitas lian vojaĝan foreston por iri en la veprejon. Alveninte ĉe la marĉo, ŝi demandas : "kiu mortigas antilopojn kaj fakoĉerojn ? -- Mi estas tiu -- Kiu vi estas ? -- Mi estas la Evus' -- Kial vi ne venas al la vilaĝo ? -- Estas malfacile nutri min kaj mi malamas la lumon. Kial vi volas, ke mi venu ? -- Mia frato Nzame' trompis min. Li jam komencis sian laboron : li faris homon simile al sia bildo, ne al mia".

Ninegone' malprosimigis la krurojn unu de la alia kaj la Evus' eniris en ŝian seksorganon. Morgaùe la Evus' diris : "Mi malsatas, donu al mi tiun kaprinon pasantan antaù la budo". Tuj mortis la kaprino kaj la Evus' manĝis ĝin. Baldaù poste ne plu estis kaprinoj. La Evus' diris : "Mi malsatas, donu al mi vian filinon" (ne gravas la anakronismo...). Tuj mortis la filino. La Evus' manĝis ŝin.

Tiam Nzame' revenis de sia vojaĝo. Li diris : "Mi ne plu rekonas la vilaĝon, ĉu vi ne kunportis la Evus-on ĉi-tien ? Li devis resti en la veprejo por manĝi la ĉasviandaĵon". Tiam Nzame'retiriĝis por ĉiam, lasante le mondon sub la leĝo de la virino kaj de la Evus'.

Tiam Ninegone' alproksimiĝis al sia frato None', por ke li fekundigu ŝin. Estis la nsem', la unua incesto. La homoj devenas de tiu sangadulto. Ili estas mortemaj, dum Nzame'estus kaùzonta senmortemajn estaĵojn kiel li mem.

Evus' poste ekrilatis kun None' (vorto indikanta la martelegon de la forĝisto) por instrui al li la fandarton kaj la forĝarton. Li donis al li la originan balgon, kies fleksebla parto el ledo estas libro, kiun la Blankuloj scias legi. Li montris al li kiel forĝi la ringon da metalo malmoligita kaj malvarmigita en la akvo de la ina marmito, dank'al kiu oni povas fabriki la ilojn kaj la utilajn objektojn.

Vidante tiujn eventojn okazintajn post la malobeo de la unua malpermeso, Mebeghe' sendis Ekurana-on, por ke li ataku la Evus-on kaj faligis lin en la centron de la tero.

Ni estas en la tempo de tiu lukto, al kiu partoprenas la homoj. Ninegone', kiu plagiatis Dion kaj uzurpis kun la Evus' la regpovon super la mondo, estas kondamnita portadi la teron sur sia kapo.

La kaliko kaj la malnova sako. 

"La eventoj okazintaj ĉe la homoj unue okazis ĉe la dioj".

La unua paro homa iel konstatis la efikecon de la ordofalsigo inaùgurita de siaj naskintoj. Mukenge' kaj Mangongo' (Adamo kaj Eva' ) siavice sin lasas delogi de la Evus'. Ankaù ili sangadultis. Ilia unuenaskita filo Abona-Litugo ("la viro inter vivo kaj morto" = Kaino) havas kun sia frato la saman edzinon Masana' ( Tereza'). Li ĵaluzas kontraù sia frato kaj mortigas lin. Antaù ol li rifuĝas meze de la arbaro, lia patrino Mangongo' ( Eva') donas al li semon de Eboka' : tiel li povos revidi sian fraton mortintan kaj siajn gepatrojn, post kiam ili mortos (la viziado kaj la konado estas akiritaj per la buĉofero de proksimulo : tiel estas la leĝo de la Evus' ).

Adamo jam mortis. "Li estis la unua mortinto". Sur lia tombo kreskis la unua Eboga'. Sed Adamo (Mukenge' ) aliformiĝis. La avataro de Adamo estas Nzambia- Pongo' (vorto entenanta la radikon Nzame' ), t.e. Jesuo, filo de Egnepe'(Maria' ), kiu mem estas avatarino de Eva'.

"Jesuo mortis dufoje, kiam li estis Adamo kaj kiam li estis Jesuo". Ja tiu estas la sama, kiu pekis kaj kiu "venis por montri al ni la vojon al Dio".

Nzambia-Pongo', antaù ol li venis sur la teron en la sinon de Maria', estis ĉe Dio kun lia frato Nzambia-Vanga' ( aù Ekurana', aù Sankta Mikaelo ). Ili ambaù estis devigitaj elekti inter unuflanke malnova sako plenplena da Eboga' kaj aliaflanke la kaliko kaj la Biblio. Jesuo unue elektis : li prenis la kalikon kaj la Biblion."Li malsupreniris kaj estis akceptata de la Blankuloj ; sed kiam li volis iri ĉe la Nigrulojn, la Blankuloj ekĵaluzis kaj mortigis lin. Mikaelo diris : Jesuo instruis al la blankhaùtuloj, mi prenas la sakon da Eboga' kaj iros por instrui la Buiti-on al la Nigruloj ; li semis semon sur la tombo de Adamo (aù de Jesuo)". Ja estas do Kaino, la prapatro de la Nigruloj, kiu heredis pere de sia patrino.

Mi ĵus rezumis kaj kunmetis por vi multajn divers-specajn tekstojn kolektitajn el la buŝo mem de inicitoj apartenantaj al diversaj branĉoj de la Buiti'. La bazaj elementoj partoprenas en la kultura heredaĵo fang-a. Mi preterlasis la miton de la mitsoga virino Benzogo', la unua kiu komunikis kun sia mortinta edzo dank'al la Eboga'kaj pagis per sia vivo la akiritan konon, sed elementoj de la mitsogho-a tradicio estas disaj en la mita tekstaro.

La kreado 
de la mondo
- el la libro 
"Péril blanc"
de René Bureau -

[SEKVO] [AKCEPTEJO] [FOTALBUMO] [ENHAVTABELO] [INDEKSO] [INFORMOJ