ĈAPITRO IIa

La gabonaj ritaroj de la iboga' : Buiti-o de la Mitsogho-j
 
 

La origina Buiti', aù Buiti-o de la Misogho-j, aperis ĉe la Mitsogho-j kiam ili atingis la teritorion, kiu nun estas Gabonio. En la pratempoj la Buiti' mem estis sinkretismo komponita de la kulto kontraù la prapartoj ekzaltita de la malkovro de la iboga' (kiun eble alportis la Pigmoj el la ekvatora arbaro) kaj de kulturaj elementoj akiritaj dum la migrado de la Mitsogho-j.

Ĉe la Mitosogho-j ( kaj la Bazinpi-oj ) la Buiti-on oni strikte rezervas al la viroj, kaj la inicitoj estas konsiderataj kiel Majstroj kaj unikaj gardantoj de la mistero de la vida kono pri la transmorta mondo, kiun konigis al ili la "mirakla arbo" iboga'. Tiu inicado nepre necesas por la socia promocio ene de la tribo kaj ĉiun individuon nekapablan aliĝi al Buiti' oni strikte ekzilas kaj konsideras kiel virinon.

La iboga' alportas la pruvon vidan, tuŝosentan kaj aùdan pri la nerefutebla ekzisto de la transmorta mondo. 

Pere de sia spirita substanco nedifektebla la homo apartenas al la du planoj de la ekzistado, kiujn li konfuzas unu kun la alia ĉar li ne scias kiam komenciĝas la naskiĝo kaj la morto. La fizika morto perdas ĉian signifon ĉar ĝi estas nenio alia krom nova vivo, alia ekzistado. "La iboga' kondiĉas la plurecon de la mondoj."

La iboga' nuligas la nocion de tempo ; la tempoj estantaj, pasintaj kaj venontaj kunfandiĝas, same kiel en la libro "superluma universo" de Régis kaj Brigitte Dutheil (16) : dank'al la iboga' la homo reiras tien, de kie li venas.

Por esti akceptita en la societo Buiti-a, la kandidatoj devas elteni serion da elprovoj aù ritoj de transiro, kiu komenciĝas en ĉirkaùbaritejo strikte rizervita al la inicitoj. Ĉiu kandidato havas "patrinon", kiu estas maljuna inicito ; li estas viro, kiu certiĝas ke la inican ceremonion oni faras laùregule.
La ceremonio konsistas esence en manĝado de raspitaĵoj de la planto iboga' ( Tabernanthe iboga H.Bn var. noke et mbassoka ). Tiun manĝadon antaùas abstinado seksa kaj nutra dum la antaùtago. La rito estas tre strikta kaj ĉiu ago havas grandan valoron simbolan.

Sur fajro la plejaĝuloj rostas semojn de kukurbo. La bruo, kiun ili faras eksplodante, simbolas la eliron de la spirito - oni supozas, ke ĝi forlasas la korpon tra la fontanelo - por ĝia mistika vojaĝo. La kranion de la kandidato oni trifoje frapas per martelo por liberigi lian spiriton.

La langon de la "novnaskoto" ( néophyte ) oni pikas per kudrilo por doni al ĝi la povon raporti pri la venontaj vizioj

Ĉar la manĝado eble daùras plurajn tagojn, la elkorpiĝo kaj la reenkorpiĝo de la "novnaskoto" estas enscenigitaj antaù la apero de la vizioj. La kandidaton oni kondukas al la rivero, kaj miniatura pirogo farita per unu folio estas surakvigita kun brulanta torĉo el okume-a rezino sur ĝi. Tiu rito reprezentas la vojaĝon de la spirito laù la fluo de la rivero al la okcidento, la sunsubiro, la morto, kaj simbolas la elkorpiĝon. Palison, sur kiu estas ligna strukturo diamanto-forma, oni starigas meze de la fluo : ĝi reprezentas la inan seksorganon, kiun la kandidato devas trairi (je la feta stato) naĝante kontraù la fluo de la rivero al la oriento, la leviĝanta suno, la naskiĝo.

Por proklami tiun inican naskiĝon, la kapon de la "novnaskoto" oni razas kaj pudras per ruĝa ligno (paduk'), same kiel oni faras al vere novnaskita infano.

Fine, kiam oni taksas kontentiga la fiziologian staton de la "novnaskoto" post la manĝado, lin oni kondukas al la Templo kaj lokigas en ĝia maldekstra flanko, kiu simbolas la inecon, la mallumecon kaj la morton.

Li restas en la maldekstra flanko de la Templo kaj manĝadas foliojn de la iboga', ĝis kiam okazas la normiga percepto de la vizioj.

Dum la manĝado la efikoj de la drogoj ekmanifestiĝas 20 minutojn post la unua gluto de la iboga' per fortegaj kaj ripetiĝantaj vomadoj. "La ventro de la 'novnaskoto' (banzi' ) malpleniĝas eĉ de la lakto de lia 'patrino' ". Por iri en la transmortan mondon necesas morti : la korpo kuŝe restas sur la tero kun la plejaĝuloj dum foriras la animo. La fiziologiaj signoj ekaperas :  unue dormemo kaj poste gesta miskunordigado, granda agitado, tremado, ridado kaj plorado, parta anestezo kun sinsekvaj febro kaj malfebro, kaj anhelado ĝis sufokiĝo. Por taksi la progresojn de la toksado kaj por alĝustigi la dozon, la respondeculoj palpas la pulson, aùskultas la korbatadon, kaj kontrolas la temperaturon nur tuŝante la korpon kaj taksante ĝian sensivecon per pikado dum diversaj momentoj. Laù la fiziologia stato, la "patrinoj" iam kaj iam pligrandigas aù malpligrandigas la dozojn.

La sonĝaj efikoj ne aperas antaù deko da horoj, dum kiuj la antaùe menciitaj ritaroj okazas, parte publike kun dansoj kaj muziko.

Ĉe la Mitsogho-j la viroj influataj de la iboga' devas trairi kvar stadiojn por atingi viziaron konforman al la postulitaj normoj. La kandidaton konstante pridemandas la malnovaj inicitoj pri iliaj vizioj kaj la plejaĝuloj prijuĝas la valoron de la vizio priskribita.

La unua vizio konsistas el malprecizaj bildoj nekoheraj, senordaj, senigitaj je religia signifo, kies aùtentikecon ofte pridubas la "novnaskato".

La duan stadion karakterizas serio da aperaĵoj de iaj minacaj bestoj, kiuj foje disiĝas kaj alifoje rekuniĝas rapide.

Dum la tria stadio la sonĝa vizio klare progresas al mita stereotipo. La "novnaskato" fariĝas pli kaj pli kvieta kaj tio estas signo de kvietiga kaj plaĉa vizio, kiu forigas ĉiujn liajn dubojn pri la objektiveco kaj la pozitiveco de la vidaĵoj. La "novnaskato" sentas sin envolvita de blovo, kiu fulmtuje kaj je la tono de la harpo Ngombi' lin transportas al vastega vilaĝo sen komenco nek fino. Ni iomete parolu pri la simbola valoro de la muzikarko, kies melodiaj sonoj akompanas la ceremonion. Ĝi reprezentas ligon inter la vilaĝo de la homoj sur tiu-ĉi tero kaj la vilaĝo de la patro en la transmorta mondo. La muzikarko simbolas la vojo de la vivo kaj de la morto. En la transmorta mondo voĉoj aùdiĝas : "Kiun vi serĉas, fremdulo ?" kaj la vojaĝanto respondas : "Mi serĉas la Buiti-on". La voĉoj subite fariĝas homaj formoj, kiuj denove demandas la demandon kaj tiam respondas ĥore : "Vi serĉas la Buiti-on. La Buiti', estas ni, viaj prapatroj, ni konsistigas la Buiti-on". La vizio tendencas pli kaj pli al normoj. La inicitoj tiam demandas al la kandidato : "Vi estas sur la ĝusta vojo, la Buiti' baldaù aperos. Daùrigu, rigardu kaj vi trovos ĝin. Vi ne devas forlasi la bildojn ; resekvu ilin de tie, kie vi forlasis ilin."
Voĉo donas al la kandidato lian nomon de inicito. La "novnaskaton" konstante observadas lia "patrino", kiu reguligas liajn fiziologiajn reagojn por eviti interagon de terurigaj fantomoj, kiuj povus konduki lin sur la misa irejo, al la vojo de la morto.

La kvaran stadion de la vizio (al kiu referas etnologoj kiel vizioj normigaj) karakterizas renkontiĝo kun la plej eminentaj estaĵoj spiritaj. Post interparolado kun siaj prapatroj la "novnaskato" subite sentas, ke "liaj kruroj senmoviĝas antaù du Eksterordinaraj Estaĵoj", kiuj rivelas al li, ke li estas en la "Vilaĝo de la Buiti-oj" (la vilaĝo de la mortintoj). Tiam ili demandas al li, kial li venis tien. Aùdinte la respondon de la "novnaskato", la "Eksterordinaraj Estaĵoj" denove parolas. La unua diras : "Mia nomo estas Nzamba-Kana', la patro de la homa gento, la una viro sur la tero" kaj tiu, kiu staras maldekstre de li, diras : "Mia nomo estas Disumba', la patrino de la homa gento (edzino de Nzamba- Kana' ) kaj la unua virino sur la tero." Subite la "Vilaĝon de la Morto" kovras fajreroj plilumiĝantaj kaj "fajro-globo" formiĝas kaj fariĝas distingebla (Kombe', la suno). Tiu globo da lumo pridemandas la vizitanton pri la kialoj de lia vojaĝo. " Ĉu vi scias tiun, kiu mi estas ? Mi estas la Estro de la mondo, mi estas la esenca punkto. Tiu-ĉi estas mia edzino Ngondi' ( la luno ) kaj tiuj estas miaj gefiloj (Minanga', la steloj ). La Buiti' estas ĉio, kion vi vidis propraokule." Post tiu interparalado la luno kaj la suno ŝanĝiĝas en belulinon kaj belulon. Senaverte la luno kaj la suno retrovas sian originan formon kaj malaperas. La tondro (Ngadi' ) aŭdiĝas kaj la kvieteco ĉien revenas. La pliaĝuloj salutas lin fiere : "Li vidis la Buiti-on propraokule", kaj invitas lin al lokiĝo en la dekstra flanko de la Templo, la flanko de la viroj kaj de la vivo. La kandidato fariĝis inicito malkovrante la Buiti-on tra alia realaĵo transmorta, kiu rilatas kun ambaù la fizika morto kaj la inica morto.

Per la viziado li ekvidas samtempe en estanteco, pasinteco kaj venonteco sian mem-on homan, neŝanĝeblan spiritesence kaj vivantan samtempe en du planoj de ekzistado.

Tamen, post la transiraj ritoj, la novan membron oni devas izoli disde la ekstera mondo dum periodo de 1 ĝis 3 semajnoj. Dum tiu tempo liajn manĝaĵojn kuiras kaj alportas juna virino ĵus naskinta, ĉar oni konsideras lin kiel novnaskiton. La inicito estas vidinta, li scias kaj kredas sed, kiel ĉiu Mitsogho', li faros tiun vojaĝon nur dufoje : dum la inicado kaj en la tago de sia morto. Neniel eblas al li denove uzi la iboga-on en la samaj kondiĉoj. Ekde tiam la sanktan planton li do uzos nur tre ŝpareme por "refervorigi la koron" kaj por helpi lin "dum fizikaj strebadoj aù dum interparoladoj".

Ni povas lerni pri pluraj aferoj el tiu studo pri la Buiti-o de la Mitsogho-j.

Unue estas okulfrapa simileco inter la inicado al la Buiti' kaj la inicaj ritoj franmasonaj. La fina rezulto estas la sama : la kono pri la misteroj de la transmorta mondo, kiun la franmasonoj nomas la "sublima sekreto". La franmasonan inicadon antaùas izolperiodo de la kandidato, dum kiu lin asistas inicito. Tiu inicito komunikos al li, pasigante lin tra mallarĝa pordo, ke la inicado estas nova naskiĝo. Sed plej mirinde en la franmasona ritaro estas la tri batoj per maleo sur la kapo, memore al la murdo de Hiram', arkitekto de la templo de Salomono, far tri el liaj kunuloj, al kiuj li rifuzis konigi la "subliman sekreton".

La inicado al la Buiti' esence koncernas ĉe la Mitsogho-j la transiron de la infaneco al la plenkreskeco, ĉar necesas forigi la ŝpurajn elementojn de la infaneco por konstrui en la fraùlo novan psikan strukturon konforman al la kulturaj normoj de la tribo. Por kompletigi tion, la Mitsogho-j uzas, aldone al la manĝado de la iboga', la senigon je dormo ĉar la inicado daùras plurajn tagojn sen dormo nek nutraĵo, 

El tio rezultas vizioj sen psikozaj manifestiĝoj, dum kiuj la individuo restas plene konscia kaj povas komuniki kun la ĉirkaùantoj, tiel estante ambaù aganto kaj spektanto de siaj propraj vizioj.

Rimarkinda estas la fakto, ke tre grada estas la toksado per la iboga', kaj tio ebligas obervi plurajn stadiojn dum tiuj vizioj. La etnologoj estis kapablaj surkampe sekvi la evoluon de tiu toksado kaj distingi kvar karakterizajn stadiojn en ĝi. Dum la tri unuaj stadioj la vizioj estas ekzakte konformaj al la de psikanalizoj tiel nomata  "subtera mondo de Freud". La kvaran etapon konsideras la etnologoj kiel etapon de la normigaj vizioj konformaj al la imago kultura kaj kolektiva de la tribo (vidu tezon de Jung' )

Ni jam atentige raportis kelkajn similecojn inter la inicado al la Buiti' kaj la franmasona inicado, kaj ankaù ni estas devigitaj raporti analogecojn de la vizioj kaùzitaj de la manĝado de la iboga' kun tiuj spertitaj de iuj dum la klinika morto. Ni pridiskutos tiun temon en la konkludoj. La "novnaskoto" devos alfronti la morton inican (aù realan), kiu igos lin kapabla aliri al la transmorta mondo. Tion li povas realigi nur se lin oni ĝuste preparis kaj ĉefe se lia motivado estas sufiĉa. Pro diversaj kialoj - nesufiĉa pretigo, neadekvata motivo, timo, psikozo aù nevrozo ( = psikaj malsanoj) - iuj kandidatoj ne kapablas transiri tiun krizan fazon. Ilin ekkaptas demonaj genioj, kiuj forlogas ilin de la vojo de la morto. La pliaĝuloj devas tiam decidi la ĉesigon de la inicado per antidoto (kontraùveneno), kies konsisto ne estas konita. Ni povas noti, ke la atropino ( kontraùaĵo de la acetil-kolino ) nuligas ĉiujn signojn de la toksado per la ibogaino, ambaù ĝiajn viziajn kaj korajn efikojn.

La Ombudi' (aù Ombuiri', ĉe la Fang-oj) estas inica ordeno rezervita al la virinoj, kiuj estas terapi- istinoj ĉe la Mitsogho-j kaj ĉe la Fang-oj. La virinoj manĝas malpli grandajn kvantojn da iboga' ol tiuj uzataj dum la inicado al Buiti'. Tiukaze ili ne iras transe de la tria etapo (freŭd-isma), dum kiu genioj bonaj aù malbonaj komunikas al la virinoj, ke ili posedas la kialojn de la aflikto aù de la malsano, pro kiuj ili estas konsultataj.

Enhavtabelo de la artikolo