Robert GOUTAREL, Honora Esplorestro ĉe C.N.R.S.;
Otto GOLLNHOFER kaj Roger SILLANS, etnologoj, C.N.R.S.
( Francio, Centro Nacia de la Esplorado Scienca )
 

ĈAPITRO Ia
 

Historio

La Tabernanthe iboga H. Bn. estas arbusto "apocinacea" de la ekvatora Afriko, kies radikojn oni uzas en Gabonio dozete kiel stimulilon  kaj dozege dum la akcepta ceremonio al la inica societo gabona de la Buiti'.

Kvar periodoj estas priskribitaj : la tri unuaj rilatas kun la farmakodinamikaj studoj realigitaj en Francio (1864-1905 kaj 1940-1970) kaj poste en Usono, ĉefe la laboroj de Ciba (1950-1970).
La malforta tokseco akuta kaj kronika de la ibogaino estas pruvita (Dhahir 1971). La ibogaino inhibicias la oksidadon de la serotonino kaj katalizas tiun de la katekolaminoj per MAO (MonoAmina Oksidazo) nomita ceruloplasmino (Barrass kaj Coult 1972). Je grandaj dozoj, la ibogaino estas ia speco de halucinogeno ("onirophrénique")

La nuna periodo komenciĝas ĉirkaù la jaro 1960 kaj temas pri la praktikaj uzadoj de la ibogaino en psikoterapio kaj en psikanalizo (Naranjo 1969) kaj en lukto kontraù la toksodependeco (Howard S. Lotsof ). La rolon de la iboga' en la inicaj ceremonioj al la Buiti' studis etnologoj en Gabonio.
La toksadon per la iboga' karakterizas kvar fazoj. La unua el la tri estas ĉefe freud-a, dum la kvara esprimas la kolektivan nekonscion de la tribo kaj iel similas al la Sperto de Tuja Morto (Near Death Experience = NDE). La metodo de Naranjo atingas nur la freudan etapon, dum tiu de H.S.Lotsof atingas stadion kompareblan kun la kvara fazo de la Sperto de Tuja Morto (NDE).

Referante freŝdatan pruvon "neùrosciencan" pri la agadmaniero de la ibogaino, la "National Institute of Drug Abuse" ( NIDA ) aldonis la ibogainon al la listo de la drogoj, kies efikeco por kuraci la dependencon je la narkotaĵoj estas ekzaminenda. La ibogaino blokas en la cerbaj regionoj striata kaj mesolimba la stimuladon de la dopamino, kiun induktas la morfino kaj la kokaino, kaj reduktas la mem-vejninjektadon de la morfino far la rato.

Noto pri la stukturo de la ibogaino
La ibogaino estas indol-azepino devenanta de la serotonino.

La kemiajn esplorojn por difini la strukturon de la ibogaino ekfaris du taĉmentoj de serĉistoj : svisa taĉmento gvidata de la Profesoro E. Schlitter (Organisch Chemische Anstalt der Universität, Basel) kaj franca-svisa taĉmento kun la Profesoro V.Prelog, Nobel-premiita pri Kemio (Ecole Polytechnique Fédérale de Zurich), la Profesoro M.M. Janot (Faculté de Pharmacie de Paris ) kaj R. Goutarel.

La malkovron de la ibogamino, alkaloido ne-oksigena kiu estas la baza strukturo de la aliaj alkaloidoj de la iboga', publikigis kune C.A. Burkhart, R. Goutarel, M.M. Janot kaj E Schlitter (Helv. Chim. acta, 35, 1952, p.642). (8)

Uzante la alkalan fandiĝon de la ibogaino, la taĉmento de Schlitter izolis la formulon 1 : 2-dimetil-3-etil-5-hidroksi-indolo (E. Schlitter, C.A. Burckhardt, E. Gellert, Die Kalischmelze des Alkaloides Ibogain, Helv. Chim. acta, 36, 1953, p.1337) (50), dum la franca-svisa taĉmento karakterizis la 3-metil-5-etil-piridinon (Structure de l'ibogaïne, R Goutarel, M.M. Janot, F. Mathys kaj V. prelog, C.R. Acad. Sci, 237, 1953, p.1718) (26).

La kombinado de tiuj rezultoj instigis S-ron R. Goutarel proponi en 1954 (25) formulon 1A, kiu entenis ĉiujn elementojn de la strukturo de la ibogaino. La definitiva strukturo nepre devus enteni kvinan ciklon formitan per ligo de C-17 (aù karbona atomo de la etila ĉeno) kun alia atomo karbona de la molekulo (pli probable C-16).
La definitivan formulon 1B estigis W.I. Taylor (M. Bartlett kaj kunlaborantoj, 1958) (3), en kiu la ibogaino havas etilan ĉenon laù studoj pri la rezultoj de la senhidrogenigo selena de tiu alkaloido (R1=Ome, R2=H).
W.I.Taylor partoprenis en la franca-svisa taĉmento antaù ol aliĝi al la taĉmento de la Profesoro Schlitter en la laboratorio Geigy (Summit, New Jersey), kaj kontribuis aparte al la studado pri la cinkonamino kaj la kinamido (R.Goutarel, V.Prelog kaj W.I. Taylor, Helv. Chim. Acta, 33, 1950, p.150-164). (27)

" La klinika serĉado, kiu rekte temas pri la malsana Homo, alportos grandajn esperojn." Tion diris Philippe Lazar, ĝenerala direktoro de INSERM (Instituto Nacia pri Sano kaj Esplorado Medicina) al la gazeto "Madame Figaro" n° 14110, p.88 en 1990.

Historio (1864-1905)

La esplorojn farmakodinamikajn kaj klinikajn pri la iboga' kaj la ibogaino oni povas partigi en 4 periodoj.

Henri Baillon, kiu "kreis" la genton Tabernanthe H. Bn en 1889 ĉe la "Museum d'Histoire Naturelle", kaj kiu priskribis sub la nomo Tabernanthe iboga H. Bn la specimenon * reportitan el Gabonio de la kirurgo de la Mararmeo D-ro Griffon du Bellay, skribis : " La radiko de tiu planto estas la parto, kiun manĝas la gabonanoj. Ili deklaras ĝin ebriiga, seks-ekscita, kaj ili asertas, ke dank'al ĝi ili sentas neniun dormo-bezonon". (1)

Tamen ekde 1885 la pastro Henri Neu estis skribita en manuskripto titolita "Gabonio" (42) :
"La plejparto el la eùropanoj (vivantaj en Gabonio) estas aùdintaj pri tiu planto uzata en la fetiĉismaj ceremonioj. La indiĝenoj uzas la radikon de la iboga' raspitan kaj infuzitan kiel potencan pocion, kiu malkovrigas kaŝitaĵojn kaj antaùvidigas la venontecon. Tiu, kiu trinkas ĝin, dronas en profundan dormon dum kiu lin obsedas senĉesaj sonĝoj, kiujn vekiĝinta li konsideras kiel realaĵojn"...

Tamen necesis atendi ĝis la 70aj jaroj, por ke la rolo de la iboga' estu konigita de la etnologoj de C.N.R.S O. Gollnhofer kaj R. Sillans, dank'al iliaj studoj ĉe la Mitsogho-j de Gabonio pri la inicaj ritoj al Buiti' . (23, 24)

En 1901 Dybowsky kaj Landrin (17) izolis el la radikoj de iboga' alkaloidon kristaligitan, kiun ili nomis "ibogaino".

Terapiaj uzadoj

La unua etapo de farmakodinamikaj studoj komenciĝis do en 1901, kiam Phisalix(43) elmontris, ke je la hundo tiu alkaloido ĉefe agas ĉe la centra neùrosistemo kaj okazigas ebriecon similan al alkohola ebrieco. Sed tio estos kontraùdirita poste.

Tiun epokon karakterizas la laboroj de francaj farmakologoj Lambert en 1901 (30) kaj en 1902 (31), Heckel en 1902 (28) kaj Pouchet en 1905 (44). 

Rezultis el tio, ke la ibogainon konsilis Pouchet kaj Chevalier(44) kiel stimulan kuracilon kontraù neùrastenio kaj kora atonio.

Tiu periodo finiĝis en 1905, kiam S-ino de Closmenil, filino de Landrin, verkis sian tezon titolitan "De l'iboga et de l'ibogaïne" por doktoriĝi pri Medicino en Parizo (9), en kiu ŝi konsilis kontraù laceco kaj neùrastenio uzon de la klorhidrato de ibogaino po 10-30 mg tage.

Oni do tiutempe atentis ĉefe la "senlacigajn" kvalitojn de la ibogaino, kaj necesis atendi proksimume 40 jarojn antaù ol oni denove ekstudi tiun alkaloidon.

Farmakodinamikaj Studoj ( 1939-1950 )

En 1941 Raymond-Hamet (48) publikigis noton titolitan : "L'iboga, drogue défatigante mal connue", en kiu li montris, ke la ibogaino plisentivigas beston kontraù la adrenalino kaj "fortigas" la nervosistemon simpatan ("sympathicosthénique") male de la Johimbino, kiuj laù li "malfortigas" ĝin  ("sympathicolytique").

Dum la sama epoko S-ro Delourme-Houde preparas por doktoriĝi pri Farmacio tezon rimarkindan, kiun li publikigos post la milito en 1944. En tiu tezo li debatis pri la problemoj de la iboga' en botaniko, en kemio kaj en farmakodinamiko. Li izolis novan alkaloidon (R1=H, R2=Ome), kiun li nomis tabernantino (13). Li determinis per kobajoj la toksecon de la ibogaino, kies DL50 (dozo kiu mortigas duonon de la bestoj) estas taksita je 82 mg/kg se oni injektas ĝin per enperitonea vojo.

S-ro Raymond-Hamet montris en 1941 la simpatofortigan efikon de la ibogaino, ke tiu alkaloido nuligas la altigon de la sangpremo okazigitan de la ŝtopo de la karotidoj, ke ĝi pligrandigas la altigon de la sangpremo okazigita de la tiramino, kaj evidentigis ĝian propran efikon por malaltigi la sangpremon : tiu efiko estis konfirmita de F-ino Sero en 1944 (55). Li montris, ke la ibogaino agas kiel vera antagonisto de la substancoj malfortigantaj la simpatan nervosistemon. (Raymond-Hamet 1939-1946) (47)

Vincent kaj F-ino Sero, el Montpellier, pruvis la inhibician efikon de la ibogaino kontraù la sera kolinesterazo. (D. Vincent kaj I. sero 1942) (56)

Antaùe en 1939 Wurman publikigis en Parizo tezon de Doktoreco pri Medicino titolitan : "Contribution à l'étude expérimentale et thérapeŭtique d'un extrait de T. manii ( syn T. subsessilis ) d'origine gabonaise". Tiu pristudita specimeno de la planto entenis ĉirkaù 6% da ĉiuj alkaloidoj, el kiuj 4% da ibogaino, laù la mezuroj faritaj de Raymond-Hamet. Laù Wurman tiu specimeno stimulis je la muso la produkton de la sangaj ĉeloj far la medolo kaj malaltigis la sangpremon.

Terapiaj uzadoj praktikaj : la "Lambarène" ( 1939-1970 )

En 1939 oni ekvendis medikamenton nomitan "Lambarène" honore al la fama D-ro Schweitzer. Oni fabrikis ĝin per seka eltiraĵo de la radiko de Tabernanthe manii, kaj tablojdojn oni dozis po 0,2 g da seka eltiraĵo (tio estas proksimume 8 mg da ibogaino). Oni vendis ĝin kun la jena indiko: "nerva kaj muskola stimulilo, vigliganta la ĉelajn metabolojn kaj foriganta laciĝon, preskribinda okaze de deprimo, de laceco, de resaniĝo, de infektaj malsanoj, kaj se sanulo devas fari nekutime fortan strebadon fizikan aù psikan. Po 2 ĝis 4 tablojdoj tage. Efiko rapida kaj daùra sen posta deprimo. Eblas sorbigi ĝin al hipertensiuloj."

La fakto, ke oni konsilis ĝin okaze de fizika aù psika strebado farenda de sanulo, rapide interesis la sportemuloj post la dua mondmilito (marŝado de Parizo al Strasburgo, kurado, biciklado kaj grimpado...ktp)

La Lambarène malaperis de la merkato en 1966 kaj vendi ibogainon estis malpermesite.
Depost 1989 inter malpermesitaj stimuliloj enlistigis tiun alkaloidon la CIO, la Internacia Unuiĝo por Biciklado kaj la Ŝtata Sekratariaro por Juneco kaj Sporto ( franca) .

Farmakodinamikaj studoj ( 1939-1950 )

La tria periodo situas kiam Schlitter (J.M. Mueller, E. Schlitter, H.J. Bein, 1952) ektrovis la rezerpinon en la plantoj Rauwolfias (40), kaj tiu malkovro estigis novan intereson al la plantoj entenantaj indolajn alkaloidojn. La francaj kemiistoj elstariĝis sur tiu kampo, malkovrante novajn alkaloidojn indolajn kaj precizigante iliajn strukturojn, sed mi tamen devas diri, ke la novajn esplorojn pri la farmakodinamiko de la iboga' ĉefe faris eksterlandaj farmakologoj.

Oni trovos raportojn de tiuj studoj en la tezo de PhD verkita de Dharhir en 1971 (14) kaj en artikolo de J. Delourme-Houde publikigita en "Fitoterapia" je 1977 (19).
La strukturo de la Ibogaino igas ĝin indolazepino derivita de la serotonino (25). Tiu komparado kun la serotonino estis la ĉefa temo de la tezo de Dhahir en 1971 (14).
En sia tezo de PhD ĉe la Departemento pri Farmakologio kaj Toksologio de la Universitato de la usona ŝtato Indiana en 1971 (14), Dhahir difinis la toksecojn akutan kaj kronikan de la ibogaino : 
La DL50 (per stomaka vojo) je la rato estas 327mg/kg.
La DL50 (per peritonea vojo) je la rato estas 145mg/kg.
La muso kaj la kobajo malpli bone eltenas la ibogainon ol la rato. 
La tokseco ne ŝanĝiĝas post glutado de 1 g/kg da etanolo. La alkoholo malaperigas la tremadon de la besto pro ĝia malstimula rolo kontraù la Centra NervoSistemo, kiu nuligas la efikojn stimulajn de la ibogaino.
Tamen la ebrieco de la hundo raportita de Phisalix en 1901 ne estas komparebla kun alkohola ebrieco.
Pli grandaj kvantoj da alkoholo (2 g/kg) iomete pligravigas la toksecon de la ibogaino.
La sulfato de atropino uzita je la dozoj de 1 ĝis 2 mg/kg ne modifias la toksecon de la ibogaino, sed malaperigas la ataksion, la tremojn kaj la plimulton de la eksteraj signoj de toksiĝo.
La studo pri la kronika tokseco montras, ke dozo po 10 mg/kg da ibogaino uzita ĉiutage dum 30 tagoj per la peritonea vojo ne okazigis difektojn al la hepato, al la renoj, al la koro kaj al la cerbo.
La injekto de 40 mg/kg da ibogaino ĉiutage dum 12 tagoj okazigis neniun difekton patologian (malsanigan) al la hepato kaj al la renoj.
Tio kontrastas kontraù la tokseco de la serotonino, kiu pro kvaroble pli malgrandaj dozoj severe difektas la renojn : ŝveliĝo kaj kadukiĝo de la tubaro kun ĉeesto de eosinofiloj
La ibogaino aspektas do kiel malmulte toksa alkaloido, aparte per la buŝa vojo, kun larĝaj eblecoj de kuraca uzado : ekde 10-50 mg kiel kontraùdeprimilo por la homo ĝis 300-1000 mg se temas pri la halucina efiko (kiel ni vidos poste). La toksaj dozoj estas proksimaj al  tiuj de la kinino kaj de la aspirino.

En 1957 Schneider kaj Reinhart (51) analizas la kor-angian efikon de la klor-hidrato de ibogaino per hundo kaj kato, kaj montras, ke je la dozoj de 2 ĝis 5 mg/kg la ibogaino havas negativajn efikojn kronotropajn (malrapidigas la koron) kaj inotropajn (la koron malfortigas). La malrapidigo de la kora sangofluo kaùzas malaltiĝon de la sangpremo. Tiuj efikojn nuligas la atropinon.

En 1962 Gershon kaj Lang (16) sugestas, ke la ŝanĝoj en la elektrokardiogramo de konscia hundo indikas, ke la ibogaino pliigas la neregulan korbatadon de la sinuso kaj plipotencigas la efikojn de la vaga nervo pneùmogastra. Ili konfirmas tion, kion indikis Raymond-Hamet : ibogaino plipotenc- igas la altigon de la sangpremo kaùzitan de la adrenalino kaj de la nor-adrenalino. Ili rimarkigas, ke la negativa efiko kronotropa de la indolaj alkaloidoj estas pliigita se oni enigas metoksilan grupon sur la indola kerno.
En 1972 Zetler kaj Lessau (58) sintezas molekulojn 2-azepin-indolajn kaj komparas ilin kun 4 indolaj alkaloidoj. Tiuj komponitaĵoj havas rektajn efikojn nekolinergiajn kun negativaj agadoj kronotropaj kaj inotropaj.

Schneider kaj Sigg ekfaris en 1957 neùrofarmakologiajn studojn (52), por kiuj ili uzis izolitajn cerbojn kaj encefalojn de kato, kaj ankaù kurarigitajn katojn kaj hundojn.
La elektroencefalogramo montras tipan sindromon de vekiĝo kiam oni envejne injektas 2 ĝis 5 mg /kg da klorhidrato de ibogaino. Ili sugestas, ke la agadloko de la ibogaino devus esti la retikula formacio ascenda.
La antaùkuraco per la atropino (po 2 mg/kg) blokas tiun vekantan efikon de la ibogaino. Estas neniu efiko kontraù la kemia konekto de la nervoj kun la muskoloj.
Multaj serĉistoj interesiĝas pri la tremetado kaùzita de iuj indolaj alkaloidoj, aparte de la ibogaino. Tiu tremetado estas de centra deveno kaj estas nuligita per la atropino.
Cetere en 1956 Schneider klarigas la plipotencigan efikon de la ibogaino kontraù la morfino per ĝia inhibicia agado kontraù la kolinesterazo (53).
Fine je 1972 en studo pri la efikoj de kelkaj drogoj agantaj en la Centra NervoSistemo kaj kontraù la ceruloplasmino (2) Barras kaj Coult indikas, ke, se ĝia koncentriteco egalas tiun de la substrato, la ibogaino inhibicias duonon de la oksidado de la 5-hidroksi- triptamino kaj katalizas la oksidadon de la nor-adrenalino (200%) kaùzitan de la kupra globulino de la plasmo. Ili klasas la ibogainon inter la drogoj halucinaj kaj notas, ke la LSD produktas la samajn efikojn je koncentriteco dekoble malpli alta.

Ni notu, ke en 1969 Naranjo eksplikas la kvalitojn senlacigajn kaj kontraùdeprimajn de la ibogaino, taksante ĝin kiel inhibiciilon de la monoamina oksidazo (IMAO), kiu povas plikoncentrigi la adrenalinon, la nor-adrenalinon kaj la serotoninon en iliaj stokejoj de la Centra NervoSistemo.

Ni aldonu, ke dum tiunperiodo (1977) en Francio Wepierre (45) studis la influon de la tabernantino (izomero de la ibogaino) kontraù la ŝanĝoj de la reprovizado de la kora nor-adrenalino je rato suferanta pro hipoksio (mankas al ĝi oksigeno). Tiu hipoksio povas utili por taksi la protektan agadon de tiu substanco kontraù la laciĝo.

Cetere en la Laboratorio pri Nerva Fiziologio de CNRS en la urbo Gif-sur-Yvette D-ro Naquet montras en 1980, ke la tabernantino kaùzas al la kato maldormadon daùran kaj kvietan, tre malsimilan al tiu kaùzita per la amfetaminoj ( L. Da Costa, I. Sulklaper, R. Naquet, Rev. EEG Neurophysiol.1980, 10,1, p.105 ). (11) Tiun maldormadon sekvas dormo kun malrapidaj ondoj sen anomalioj de la paradoksa dormo, kiu estas la periodo de la sonĝado ( L. Da Costa 1980 ) (11)

1970aj-1990

Tiu tria periodo daùris dum ĉirkaù 25 jaroj, sed necesis atendi la 4a periodon (de la 70aj jaroj ĝis la nuna tempo) por ke estu konita, foje laù kaŝita maniero, la naturon de la halucinaj efikoj homaj de la iboga' kaj de la ibogaino. Tion oni konis unuflanke dank'al la rimarkindaj studoj faritaj surkampe de la etnologoj O. Gollmhofer (CNRS), R. Sillans (CNRS) kaj J. Binet (ORSTOM) pri la Buiti' de la Mitsogho-j kaj pri ĝia disvastiĝo al la diversaj Buiti-oj de la Fang-oj (23) (24) (4), kaj aliflanke dank'al la esploroj faritaj de Claudio Naranjo ( 1969) en Ĉilio (41) kaj de Howard Lotsof ( 1985, 1986, 1989, 1991 ) en Norda Ameriko (32-37).

Enhavtabelo de la artikolo